Czym jest bronchoskopia i kiedy wykonuje się to badanie?

Pulmonolodzy, czyli lekarze zajmujący się zdrowiem układu oddechowego, w bardzo wielu sytuacjach korzystają z możliwości, jakie daje badanie bronchoskopowe. Można bowiem czerpać z niego zarówno w zakresie diagnostycznym, jak i radiologicznym czy terapeutycznym. Co to dokładnie oznacza i w jakich przypadkach wskazane może być wykonanie bronchoskopii? Jak przebiega i jak się do niej przygotować? Wyjaśniamy!

Bronchoskopia to badanie, które pozwala naocznie ocenić drogi oddechowe, w tym m.in. struktury krtani czy oskrzeli. Jest to badanie endoskopowe, inaczej określane wziernikowym, które wykonuje się za pomocą tzw. bronchoskopu (inaczej określanego bronchofiberoskopem). Jest to nic innego jak urządzenie, złożone ze światłowodu, na końcu którego znajduje się kamera. Wprowadzone do dróg oddechowych (przez nos lub jamę ustną), pozwala na monitorze zobaczyć obraz z owej kamery i tym samym dokładnie ocenić narządy oraz ich ruchomość. 

Co ważne, najczęściej stosuje się elastyczną wersję bronchoskopu i to właśnie ona określana jest bronchofiberoskopem. W szczególnych przypadkach specjaliści mają do dyspozycji także inny rodzaj urządzenia, czyli sztywny bronchoskop metalowy. Przydaje się m.in. w sytuacji, gdy w drogach oddechowych pacjenta znajduje się ciało obce czy następuje konieczność udrożnienia oskrzela.

Warto też podkreślić, że bronchoskopia pozwala na pobranie próbek np. z błony śluzowej dróg oddechowych, węzłów chłonnych czy płuc, które następnie można poddać badaniu histologicznemu. Możliwe jest też pobranie materiału do badania bakteriologicznego, co pozwala wykryć, jakie patogeny wywołały daną chorobę (np. zapalenie płuc). To zaś umożliwia dobranie odpowiedniego antybiotyku i tym samym znacznie zwiększa skuteczność leczenia.

Jako że bronchoskopia w ostatnim czasie stała się jednym z kluczowych badań w dziedzinie pulmonologii, nie powinien dziwić fakt, że lista wskazań do jej wykonania jest naprawdę długa. Warto jednak podzielić je na konkretne grupy, czyli wskazania:

• diagnostyczne – np. krwioplucie, nawracające zapalenie płuc, przewlekłe duszności, podejrzenie uszkodzenia oskrzeli lub tchawicy, poparzenia dróg oddechowych, obecność w nich ciała obcego i inne;

• radiologiczne – m.in. różnego rodzaju zmiany w płucach (np. nacieki czy zmiany śródmiąższowe), podejrzenie guza płuca, powiększenie węzłów chłonnych śródpiersia i inne;

• terapeutyczne – inaczej określa się je chirurgicznymi. Tego typu bronchoskopię stosuje się m.in. w przypadku: konieczności odessania nadmiarowej, zalegającej wydzieliny w drogach oddechowych, intubacji, usuwania ciała obcego z płuc, podawania leków przez oskrzela i inne. 

Odpowiednie przygotowanie do badania nie tylko ułatwia jego przeprowadzenie, lecz także jest niezwykle ważne dla wiarygodności wyników. Stąd też warto podejść do tego etapu z dużą uważnością. Oto kluczowe wskazówki, jak przygotować się do bronchoskopii:

• należy być na czczo (przynajmniej 4 godziny bez jedzenia i 2 bez picia);

• konieczne jest odstawienie alkoholu oraz rezygnacja z palenia papierosów na dobę przed badaniem bronchoskopowym;

• wskazane jest wykonanie dodatkowych badań, przykładowo: RTG klatki piersiowej, badania sprawdzające poziom krzepliwości krwi, EKG, spirometria, badania na obecność WZW typu B i inne (dokładną listę podaje lekarz);

• osoby przyjmujące na stałe różnego rodzaju leki, muszą poinformować o tym specjalistów – wskazane mogą okazać się chwilowe zmiany w ich przyjmowaniu, np. u osób stosujących leki rozrzedzające krew.

Co ważne, warto na badanie przyjechać z kimś bliskim, kto pomoże później wrócić spokojnie i bezpiecznie do domu. Przed wykonaniem bronchoskopii podaje się bowiem znieczulenie miejscowe oraz leki uspokajające, co nie zmienia faktu, że dla niektórych osób i tak może wiązać się z podwyższonym poziomem stresu (zwykle niepotrzebnego, ponieważ znieczulenie łagodzi ewentualną bolesność, badanie nie trwa długo, a ryzyko wystąpienia jakichkolwiek powikłań jest niewielkie). Warto jednak mieć poczucie jak największego komfortu i pewność bycia właściwie zaopiekowanym.

Jak to zostało wspomniane, zabieg wykonuje się w znieczuleniu miejscowym. Zakłada się też wenflon, przez który podawane są dożylnie odpowiednie leki, w tym m.in. uspokajające, przeciwbólowe czy przeciwkaszlowe. Wszystko odbywa się w pozycji leżącej. Gdy pacjent jest już gotowy, wprowadza się przez nos lub jamę ustną bronchoskop. Pozwala to poczynić odpowiednie obserwacje, pobrać materiał do dalszych badań lub wykonać określone działania terapeutyczne. Całość zwykle trwa kilkanaście minut. Należy jednak pamiętać, by co najmniej przez kolejne 2 godziny nie przyjmować pokarmów – znieczulenie wciąż może jeszcze działać i łatwo wtedy o zachłyśnięcie.

Co istotne, już w czasie badania specjalista może mówić, co widzi na ekranie i informować tym samym pacjenta o wynikach. Dłuższego czasu wymagają jednak badania pobranych wycinków (nawet około 2 tygodni). Co istotne, choć jest to badanie przeprowadzane w znieczuleniu, może być nieprzyjemne, a przez mniej więcej dobę po jego wykonaniu, możliwe jest odczuwanie bólu gardła, a także obecność chrypki czy nawet delikatne krwioplucie (co dotyczy głównie badania z pobieraniem próbek). Jeśli cokolwiek stanie się w tym kontekście niepokojące, należy zgłosić się do lekarza. 

Generalnie jednak, choć jest to badanie inwazyjne, nie wiążę się z dużym ryzykiem poważniejszych powikłań. Jednocześnie przynosi wiele cennych informacji i może znacznie ułatwić diagnostykę czy leczenie osób z problemami układu oddechowego.