Cmentarze z okresu I wojny światowej w Tuchli i w Jarosławiu

I wojna światowa, w której Polakom przyszło walczyć niejednokrotnie przeciwko sobie, pozostawiła w miejscowościach powiatu jarosławskiego wiele smutnych pamiątek. Gdy w okolicę Sanu i Lubaczówki przeniósł się front, stoczono tu wiele krwawych bitew, a te przyniosły tysiące ofiar. Większość poległych spoczęła na pobliskich polach. Miejsca pochówku przez lata niszczały. Dziś odzyskują one powoli należny im szacunek. W związku z niedawnym świętowaniem rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości opisujemy co tydzień te cmentarze, strzegące nie tylko szczątków walczących, ale także historii.

W poprzednim artykule pokazaliśmy cmentarz wojenny w Korzenicy w gminie Laszki. W tej gminie mamy jeszcze cmentarz z okresu I wojny światowej, w Tuchli. Został on założony w latach 1915-1916. Spoczywają na nim żołnierze polegli w czasie ofensywy gorlickiej, podczas bitwy na polach tzw. „Burasówki”, która miała miejsce w maju 1915 roku. Na cmentarzu w Tuchli spoczywają członkowie XI Armii niemieckiej i IV Armii austro-węgierskiej, którym dowodził gen. August von Mackensen. Spoczywają tu także żołnierze III Armii rosyjskiej dowodzonej przez gen. Radko Dimitrijewa.

Cmentarz znajduje się na powierzchni 45 arów, ogrodzony jest ogrodzeniem z metalowych rur na betonowych słupkach. Wewnątrz znajdują się 72 zbiorowe mogiły, usytuowane symetrycznie w czterech rzędach, mają formę podłużnych ziemnych kopców. Nie zachowały się kamienne tabliczki, które, podobnie jak na innych cmentarzach wojennych w okolicy, prawdopodobnie znajdowały się i tutaj. W centralnej części cmentarza, do której prowadzi chodnik wyłożony kostką brukową, stoi drewniany krzyż, a u jego podnóża znajduje się tablica informacyjna. Na tablicy widnieje napis: CMENTARZ WOJENNY Z I WOJNY ŚWIATOWEJ W TUCHLI/TU SPOCZYWAJĄ ŻOŁNIERZE ARMII AUSTRO–WĘGIERSKIEJ/ROSYJSKIEJ I NIEMIECKIEJ/POLEGLI W MAJU 1915 R.

Cmentarz w 1995 roku wpisany do rejestru zabytków (A-791). Po lewej stronie cmentarza znajdują się pozostałości nagrobka. Cmentarz znajduje się poza zabudowaniami wsi, przy bocznej drodze prowadzącej w kierunku przysiółka Tuchla-Osada.

Cmentarz w Jarosławiu

Cmentarz znajduje się przy ul. Pruchnickiej. Położony jest na 54-arowej działce. Pochowano tutaj nieznaną liczbę niezidentyfikowanych żołnierzy najprawdopodobniej różnej narodowości lub niemieckich. Poległych podczas walk w maju 1915 roku. Od ulicy ogrodzony jest oryginalnym murem z arkadowymi wnękami, stanowiący jedyny zachowany element. Wejście stanowi metalowa brama. Nie zachowały się mogiły. W roku 2003 rozpoczęto remont cmentarza ze środków Niemieckiego Ludowego Związku Opieki nad Grobami Wojennymi (VDK) w Kassel oraz wojewody podkarpackiego, które trwały do 2006 roku. Remont miał na celu przywrócić cmentarzowi charakter godny miejsca pamięci narodowej. Cmentarz uporządkowano, a w centrum ustawiono wysoki, drewniany krzyż. Decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Przemyślu z dnia 26 stycznia 1995 roku cmentarz został wpisany do rejestru zabytków (A-789).

Ekz

FOT. PUW, JZ