Muzealne zbiory wzbogaciły się o plan miasta z 1777 r. i tekę grafik Jarosławia i okolic z okresu I wojny światowej

O dwa wyjątkowe eksponaty: nieznany wcześniej rękopiśmienny plan miasta z 1777 r. oraz rzadką tekę grafik pt. „Galicja 1915” wzbogaciło się Muzeum w Jarosławiu Kamienica Orsettich. Wkrótce każdy będzie mógł zapoznać się z tymi niezwykle cennymi obiektami.

Jak podkreśla Konrad Sawiński, p.o. dyrektor Muzeum w Jarosławiu Kamienica Orsettich, oba obiekty dostarczają ważnej wiedzy o historii miasta i regionu.

Nowy nabytek muzeum – plan Jarosławia narysowany w 1777 roku przez Józefa von Pfanzellera – powstał tylko w jednym egzemplarzu. Do tej pory ten bezecny rękopis pozostawał w posiadaniu prywatnych kolekcjonerów i dostęp do niego był praktycznie niemożliwy.

„Stanowi on wyjątkowe źródło do poznania rozplanowania zabudowy miasta w okresie, o którym w dalszym ciągu wiemy bardzo niewiele. Dość powiedzieć, że przed ryciną von Pfanzellera powstały jeszcze tylko dwa plany Jarosławia – w 1704 roku oraz około połowy XVIII wieku” – tłumaczy starszy kustosz Zofia Kostka-Bieńkowska.

Jednocześnie podkreśla, że pod względem dokładności te dwa wcześniejsze rękopisy zdecydowanie ustępują dziełu Józefa von Pfanzellera. Zwraca także uwagę, że plan z 1777 r. powstał zaledwie 5 lat po I rozbiorze Polski i jest to pierwszy znany rysunek rozplanowania miasta w obrębie monarchii austriackiej. Bardzo interesujące będzie zatem porównanie szczegółowego rękopisu z obrazem Jarosławia na najstarszej mapie Galicji (tzw. von Miega), powstałej kilka lat później – pomiędzy 1779 a 1783 rokiem.

Z informacji przekazanych przez Z. Kostkę-Bieńkowską wynika, że plan Jarosławia przedstawia bloki zabudowy starego miasta oraz przedmieść. We wschodniej części jarosławskiego rynku znajduje się nieistniejąca już gotycka Kolegiata Wszystkich Świętych wraz z przylegającym do niej cmentarzem. Bardzo szczegółowo narysowane zostały jarosławskie kościoły i klasztory. Bardzo starannie ujęto zlokalizowane na ówczesnych przedmieściach niewielkie gospodarstwa i pola uprawne, skupione wzdłuż czterech głównych dróg – na Przeworsk, Sieniawę, Lwów i Radymno.

Drugim nabytkiem, który został zakupiony przez jarosławskie muzeum jest teka zatytułowana „Galicja 1915”. Składa się ona z 46 czarno-białych i kolorowych rycin, z których wiele nosi odręcznie sygnatury artysty – Luigiego Kasimira. Unikatowe grafiki przedstawiają m.in. Jarosław, Radymno, Pawłosiów, Wietlin, Sieniawę czy Wysock w czasie I wojny światowej.

„Wartość dzieła Luigiego Kasimira tkwi nie tylko w dokumentowaniu zniszczeń, ale przede wszystkim w pokazaniu atmosfery tamtych dni. Na grafikach uwieczniono życie codzienne ludzi w na poły zburzonych miastach – żołnierzy pracujących przy porządkowaniu zniszczonych koszarów wojskowych, kobietę czerpiącą wodę w studni, czy ludzi krzątających się w dzień targowy. W ten sposób, ogromna wartość historyczna albumu „Galicja 1915” idzie w parze z wysokim poziomem artystycznym” – podkreśla Z. Kostka-Bieńkowska.

Muzealnicy podkreślają, że w sumie powstało zaledwie 500 egzemplarzy tego wydawnictwa, co czyni tekę prawdziwym białym krukiem.

Nowe nabytki w znaczący sposób wzbogacą istniejącą już kolekcję jarosławskiego muzeum.

m.

Fot. Muzeum w Jarosławiu Kamienica Orsettich