Odsłonięto mural. To hołd dla walczących w Polskich Siłach Powietrznych poza granicami kraju

Pamięć o lotnikach i członkach obsługi naziemnej, pochodzących z ziemi jarosławskiej, a służących w Polskich Siłach Powietrznych poza granicami kraju została przekazana następnym pokoleniom w postaci muralu na ścianie Zespołu Technicznych i Ogólnokształcących przy ul. Św. Ducha w Jarosławiu. W poniedziałek 19 października odbyło się jego symboliczne odsłonięcie. Towarzyszył mu panel naukowy, wystawa oraz koncert w Jarosławskim Ośrodku Kultury i Sztuki.

Mural został wykonany na 100 metrach kwadratowych. W biało-czerwoną szachownicę zostały wkomponowane portrety mieszkanki Jarosławia - Władysławy Kondrackiej oraz Kazimierza Wünsche, ucznia szkoły, na której zlokalizowany został mural.

Władysława Kondracka, Honorowy Obywatel Jarosławia, jako 19-latka trafiła do Anglii i tu rozpoczęła służbę w RAF w naziemnej obsłudze bombowego Dywizjonu 300, tzw. WAAF. Kpt. Kazimierz Wünsche to pilot Wojska Polskiego, związany z Jarosławiem w latach szkolnych. Od 1 stycznia 1943 jako podporucznik służył w 303 dywizjonie w Wielkiej Brytanii.

Inicjatywa uczczenia osób służących w RAF i WAAF zrodziła się w 80. rocznicę Bitwy o Anglię na fejsbukowej Grupie Historia i Zagadki Jarosławia i okolic. Wszystko zaczęło się od opracowania i opublikowania we wspomnianej grupie listy osób związanych z ziemią jarosławską, a służących w RAF i WAAF – w przypadku kobiet, będących personelem Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii podczas Ii wojny światowej.

W czerwcu br. jedna z administratorów wspomnianej grupy fejsbukowej Magdalena Jagiełło-Szostak na naszych łamach pisała tak: „Ze zdumieniem członkowie grupy odczytywali miejsca urodzenia „naszych lotników”: Jarosław, Bystrowice, Cieszacin Mały, Koniaczów, Miękisz Nowy, Pawłosiów, Pełkinie, Pruchnik, Radymno, Rokietnica, Roźwienica, Tuczempy, Tuligłowy, Skołoszów, Sośnica, Wiązownica, Więckowice, Wola Węgierska, Wólka Pełkińska. Oczywiście nie wszyscy z wymienionych służyli jako piloci, strzelcy pokładowi, bombardierzy czy obserwatorzy. Nieliczni walczyli w powietrzu, natomiast pozostali – małe, ale precyzyjnie działające, niezawodne trybiki – wykonywali swoje obowiązki ze świadomością, że od nich zależy bezpieczeństwo i życie załóg samolotów. Osoby pochodzące z Jarosławia i okolic otrzymały przydziały jako meteorolodzy, radiooperatorzy, radiomechanicy, mechanicy, pomocnicy mechanika, elektrycy, obsługa spadochronów, kierowcy, ordynansi, krawcy, kucharze, stolarze, oficerowie techniczni, oficerowie medyczni, sanitariusze, instruktorzy wychowania fizycznego oraz w żandarmerii lotniczej i w straży pożarnej. Znalazł się także przydział pilot-uczeń. Na liście są też kobiety, z pomocniczej lotniczej służby kobiet, tzw. WAAF, która zasadniczo wykonywała identyczne zadania, jak mężczyźni, z wyjątkiem walki i latania samolotami bojowymi”.

Wybór miejsca muralu

Za wszelkie formalności związane z lokalizacją i wykonaniem muralu odpowiedzialne było Stowarzyszenie „Dziedzictwo Kresów”, któremu przewodniczy Elżbieta Rusinko, a finansowania podjął się samorząd województwa podkarpackiego. Pierwsza lokalizacja została wybrana na budynku Powiatowego Urzędu Pracy. Wybór miejsca – siedziby Gestapo podczas drugiej wojny św., będącej zarazem miejscem przetrzymywania więźniów – wzbudził emocje w środowisku historycznym. Drugi wybór padł na szkołę, z którą związany był pilot Dywizjonu 303.

Mural został wykonany przez absolwenta Akademii Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu Michała Węgrzyna, autora wielkopowierzchniowych kompozycji artystycznych zrealizowanych m.in. w ramach słynnej Kolekcji Malarstwa Monumentalnego na gdańskim osiedlu Zaspa, we Wrocławiu czy Warszawie.

Symboliczne odsłonięcie muralu

Oficjalne, a zrazem symboliczne odsłonięcie muralu odbyło się w poniedziałek 19 października, Uczestniczyli w nim zarówno przedstawiciele rodzin lotników, przedstawiciele internetowej Grupy Historia i Zagadki Jarosławia i okolic, przedstawiciele parlamentarzystów, władz miasta, powiatu, województwa i organizacji, a także uczniowie. Podczas sesji naukowej, która transmitowana była przez internet, podobnie jak i sam moment odsłonięcia muralu, usłyszeliśmy o losach Polaków walczących za granicami Polski. Wykłady poprzedziło wręczenie przyznanego przez Ministra Obrony Narodowej awansu z podporucznika rezerwy na porucznika Władysławie Kondrackiej. Został on wręczony przez płk. Roberta Bajorskiego, szefa Komendy Uzupełnień Wojskowych w Jarosławiu na ręce syna pani Władysławy. Dyrektor generalny Podkarpackiego Urzędu Wojewódzkiego Marcin Zaborniak wręczył na ręce jej syna Medal PRO-PATRIA nadany przez szefa Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.

W holu JOKiS można było obejrzeć także wystawę okolicznościową. A wieczorem posłuchać koncertu. Relacje z całej uroczystości można obejrzeć na portalu Pod24.

EKZ

FOT. UM Jarosław