Zrekonstruował archiwum

Nakładem Stowarzyszenia Miłośników Jarosławia ukazała się książka Jezuity ks. Kazimierza Lenia „Rekonstrukcja archiwum dawnego kolegium Jezuitów św. Jana w Jarosławiu”. W czwartek 16 listopada odbyła się promocja tego wydawnictwa w siedzibie SMJ.

Temat, który był przedmiotem zainteresowania i dociekań naukowych ks. Kazimierza Lenia TJ jest bardzo ciekawy. Dotyczy on archiwum kolegium świętojańskiego w Jarosławiu. Odgrywało to kolegium niegdyś ogromną rolę w życiu nie tylko Jarosławia, ale i regionu. Inicjatorem założenia takiej placówki na Rusi Czerwonej był ówczesny kanonik lwowski ks. Piotr Skarga. Generał Jezuitów wyraził zgodę na to w 1573 roku. W czasie konsekracji kościoła (obecnie kolegiata Bożego Ciała) w 1594 roku ks. Skarga wygłosił kazanie. Piętrowe kolegium przylegało bezpośrednio do świątyni. W kolegium funkcjonowało seminarium nauczycielskie, potem studium matematyczne, zakonne studium filozofii. przy kościele istniały 3 kongregacje mariańskie, które zajmowały się nauką katechizmu oraz pomocą ubogim i chorym. W 1609 roku Anna Ostrogska ufundowała bursę dla ubogich uczniów, istniała też bursa muzyków. Kolegium jarosławskie św. Jana zaliczane było do znaczniejszych ośrodków w prowincji polskiej Jezuitów.

Rozwój kolegium przerwała kasata zakonu Jezuitów w 1773 roku. Zbiory archiwalne i biblioteczne jezuickich kolegiów uległy rozproszeniu. Zbiory archiwalne w polskiej prowincji Jezuitów bezpowrotnie przepadły w 90 proc. „Smutny los, jaki podzieliły po kasacie zakonu zasoby archiwalne jezuickich kolegiów w polskich prowincjach spowodował w dużym stopniu brak opracowań na ten temat” – pisze w we wstępie ks. Kazimierz Leń, który podjął się próby rekonstrukcji archiwum świętojańskiego kolegium. Praca jest podzielona na cztery zasadnicze części. Pierwsza dotyczy ogólnych zasad archiwów jezuickich, druga –d omniemanej zawartości archiwum, trzecia – archiwaliów faktycznie zachowanych, a czwarta to ocena wartości historycznej szczątkowego zespołu. Do rekonstrukcji posłużyły zbiory w różnych archiwach, a głównie w archiwum jezuickim w Rzymie, dokąd każde kolegium wysyłało sprawozdania.

„Mimo zaginięcia większości tak bogatego zasobu archiwalnego ks. Leniowi udało się na podstawie odnalezionych dokumentów i akt przedstawić problematykę fundacji kolegium i jego uposażenie, skład personalny kolegium, ustalić bardzo dokładnie rodzaje działań duszpasterskich, misyjnych i dydaktyczno-wychowawczych, spraw majątkowych i gospodarczych, udział kolegium w ówczesnych wydarzeniach politycznych. Cennym dokonaniem badawczym Autora jest odtwarzanie dziejów kulturalnych kolegium św. Jana w Jarosławiu (szkoła, biblioteka, teatr)” – pisze w recenzji pracy ks. prof. dr hab. Stanisław Nabywaniec, który był obecny podczas promocji książki w SMJ. Obecni byli też m.ni. prof. dr hab. Wacław Wierzbieniec i ks. prałat Marian Bocho – proboszcz parafii przy kolegiacie, księża Jezuici z Nowej Wsi oraz z Krakowa, a spotkanie otworzył i prowadził prezes SMJ Tadeusz Słowik.

Pracę, która ukazała się teraz nakładem SMJ ks. Leń poświęcił swemu promotorowi – ks. prof. dr. hab. Hieronimowi Eugeniuszowi Wyczawskiemu, nieżyjącemu już historykowi Kościoła, naukowcowi Akademii Teologii Katolickiej pochodzącemu z Wiązownicy. – To dla mnie wielka radość, że mogę spotkać się w takim gronie i dokonać podsumowania tej mojej pracy – mówił podczas spotkania promocyjnego autor opracowania.

hl